Xuất bản thông tin Xuất bản thông tin

Sinh non là biến chứng sản khoa nguy hiểm, đặc biệt phổ biến ở các thai kỳ hỗ trợ sinh sản (IVF). Trong cuộc trò chuyện với phóng viên, Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Văn Du – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Bưu Điện – đã chia sẻ nhiều thông tin quan trọng về cách dự phòng sinh non giúp mẹ và bé có một hành trình an toàn.

Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Văn Du – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Bưu Điện tư vấn cho bệnh nhân.

PV: Thưa bác sĩ, vì sao thai kỳ hỗ trợ sinh sản lại có nguy cơ sinh non cao hơn so với thai tự nhiên?

Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Văn Du: Trước tiên, cần hiểu rằng sinh non là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho trẻ dưới 5 tuổi và là nguyên nhân chính gây tử vong trong tháng đầu sau sinh. Với thai kỳ hỗ trợ sinh sản, nguy cơ sinh non cao hơn nhiều lần so với thai tự nhiên, kể cả khi chỉ mang thai đơn.

Lý do chủ yếu đến từ bản chất kỹ thuật hỗ trợ sinh sản: việc kích thích buồng trứng, chuyển nhiều phôi, điều trị nội tiết… đều có thể làm tăng tỷ lệ đa thai – yếu tố nguy cơ hàng đầu của sinh non. Ngoài ra, phụ nữ điều trị IVF thường lớn tuổi, có nhiều bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường, tiền sử sinh non, dị dạng tử cung… cũng làm tăng nguy cơ.

PV: Việc chuyển nhiều phôi có phải nguyên nhân chính gây sinh non trong IVF không, thưa bác sĩ?

Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Văn Du: Chuyển nhiều phôi chắc chắn làm tăng nguy cơ đa thai và kéo theo sinh non. Theo thống kê của các trung tâm IVF châu Âu, nếu chuyển 2 phôi, tỷ lệ đa thai có thể lên tới 20% và trong đó khoảng 30% sinh non.

Tại Bệnh viện Bưu Điện, từ năm 2018, chúng tôi đã áp dụng rộng rãi kỹ thuật chuyển một phôi ngày 5 với các trường hợp dưới 38 tuổi, có phôi tốt. Phương pháp này giúp giảm rõ rệt tỷ lệ đa thai mà vẫn đảm bảo tỷ lệ có thai cao – trung bình đạt 60%. Chuyển ít phôi không đồng nghĩa với giảm cơ hội làm cha mẹ, mà là tăng cơ hội sinh ra một đứa trẻ khỏe mạnh, đủ tháng, đủ ngày.

PV: Vậy những biện pháp nào giúp dự phòng sinh non trong thai kỳ IVF, đặc biệt với nhóm nguy cơ cao?

Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Văn Du: Thứ nhất là đo chiều dài cổ tử cung – đây là chỉ số có giá trị tiên lượng sinh non mạnh nhất. Với thai IVF, việc đo cổ tử cung nên được thực hiện định kỳ: ở tuần 18–22 với tất cả thai phụ; ở tuần 14 với người có tiền sử sinh non trước 28 tuần hoặc đa thai; và tuần 16 nếu từng sinh non từ 28–36 tuần. Chiều dài cổ tử cung dưới 25mm được xem là ngắn, cần có can thiệp phù hợp.

Thứ hai là khâu vòng cổ tử cung – một thủ thuật phổ biến được áp dụng với những người có nguy cơ hở eo tử cung, tiền sử sinh non hoặc sẩy thai to. Tốt nhất nên thực hiện khâu vòng trong giai đoạn thai 14–18 tuần, tránh để quá muộn. Có thể thực hiện bằng đường âm đạo hoặc đường bụng tùy trường hợp.

Ngoài ra, đặt thuốc progesterone vi hạt âm đạo là biện pháp được chứng minh giúp giảm tỷ lệ sinh non ở cả nhóm nguy cơ thấp và cao. Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy việc kết hợp progesterone với khâu cổ tử cung làm tăng hiệu quả phòng ngừa sinh non trước 37 tuần so với sử dụng đơn lẻ.

PV: Việc quan hệ tình dục có ảnh hưởng đến nguy cơ sinh non không, đặc biệt trong thai kỳ IVF?

Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Văn Du: Mặc dù quan hệ tình dục trong thai kỳ được xem là an toàn với phần lớn phụ nữ, nhưng với những thai kỳ nguy cơ cao – như có tiền sử sinh non, cổ tử cung ngắn, đã khâu vòng tử cung… – thì nên hạn chế hoặc kiêng hẳn. Dù chưa có bằng chứng rõ ràng, nhưng tác động cơ học từ quan hệ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cổ tử cung vốn đã yếu. Với thai IVF, đặc biệt nên thận trọng.

Khi có thai, việc khám thai định kỳ tại cơ sở y tế có chuyên môn sản khoa là rất quan trọng. Bệnh nhân cần chủ động nhắc với bác sĩ về tiền sử sinh non (nếu có), bất thường tử cung, hay các yếu tố nguy cơ khác để có kế hoạch dự phòng.

PV: Vậy theo bác sĩ, khi nào thì thai phụ IVF nên bắt đầu theo dõi và quản lý nguy cơ sinh non?

Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Văn Du: Ngay từ khi bắt đầu chu kỳ chuyển phôi, thai phụ đã cần được tư vấn đầy đủ về nguy cơ sinh non. Khi có thai, việc khám thai định kỳ tại cơ sở y tế có chuyên môn sản khoa là rất quan trọng. Bệnh nhân cần chủ động nhắc với bác sĩ về tiền sử sinh non (nếu có), bất thường tử cung, hay các yếu tố nguy cơ khác để có kế hoạch dự phòng.

Một điểm quan trọng là tự nhận thức về nhóm nguy cơ. Nhiều người chủ quan khi mang đơn thai, nhưng với IVF – kể cả đơn thai – vẫn được xếp vào nhóm thai kỳ nguy cơ cao. Do đó, dự phòng sinh non cần được xem là một phần bắt buộc trong quản lý thai IVF.

PV: Bác sĩ có lời khuyên nào dành cho các cặp vợ chồng đang hoặc chuẩn bị mang thai bằng phương pháp hỗ trợ sinh sản?

Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Văn Du: Điều đầu tiên, hãy lắng nghe tư vấn của bác sĩ về việc chuyển bao nhiêu phôi. Nếu bạn dưới 38 tuổi, có phôi tốt, hãy tin tưởng vào lựa chọn chuyển 1 phôi. Đó là lựa chọn an toàn hơn cho mẹ và bé.

Thứ hai, nếu đã có thai, cần theo dõi sát chiều dài cổ tử cung, xét nghiệm định kỳ và trao đổi thường xuyên với bác sĩ quản lý thai. Đừng bỏ qua các dấu hiệu như đau bụng, ra máu âm đạo hoặc áp lực vùng chậu.

Cuối cùng, hiểu rằng dự phòng sinh non là hành trình chủ động. Sự cẩn trọng, kiến thức và hợp tác tốt giữa thai phụ và bác sĩ là chìa khóa giúp thai kỳ IVF diễn ra thuận lợi, an toàn và em bé được chào đời đủ tháng, đủ ngày.

Xin cảm ơn bác sĩ!

Huyền Thị Lê