Sáng 23/10/2025, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh; Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Phòng bệnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh

Trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết về cơ sở thực tiễn: Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm 2007 (có hiệu lực từ 01/7/2008) đã góp phần kiểm soát dịch bệnh. Tuy nhiên, sau hơn 17 năm, luật đã bộc lộ hạn chế, bất cập và phát sinh vấn đề mới về: chất lượng sống, gánh nặng bệnh tật, dinh dưỡng, yếu tố môi trường, và khoảng trống chính sách cho bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần. 

Do đó việc xây dựng luật mới là cần thiết. Mục đích ban hành Luật nhằm: Hoàn thiện cơ sở pháp lý về phòng bệnh. Nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ, chất lượng cuộc sống của người Việt Nam qua việc kiểm soát hiệu quả bệnh tật và các yếu tố nguy cơ.

Về phạm vi điều chỉnh dự án Luật quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm, các rối loạn sức khỏe tâm thần và các yếu tố nguy cơ khác; dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm.

Toàn cảnh Hội trường

Quy định về giám sát trong phòng bệnh: Quy định đối tượng giám sát cho bệnh truyền nhiễm, bệnh không lây nhiễm, dinh dưỡng; Phòng, chống thương tích, quản lý rối loạn sức khỏe tâm thần. Giao Bộ trưởng Bộ Y tế quy định chi tiết.

Quy định về cách ly y tế: Người mắc, nghi ngờ mắc, mang mầm bệnh, tiếp xúc với tác nhân gây bệnh nhóm A và một số bệnh nhóm B phải được cách ly (tại nhà, cơ sở y tế hoặc nơi khác). Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có trách nhiệm tổ chức cách ly. Trường hợp không thực hiện yêu cầu sẽ bị áp dụng biện pháp cưỡng chế cách ly theo quy định của Chính phủ.

Quy định về kiểm dịch y tế: Thực hiện tại cửa khẩu đối với người, phương tiện, hàng hóa, thi thể, mẫu bệnh phẩm... xuất, nhập, quá cảnh Việt Nam. Nội dung bao gồm khai báo, giám sát, kiểm tra, xử lý y tế. Giao Chính phủ quy định chi tiết.

Quy định về bảo đảm an toàn, an ninh sinh học trong xét nghiệm đã bổ sung quy định về an toàn sinh học: Cơ sở xét nghiệm phải đáp ứng điều kiện, có giấy chứng nhận , bảo đảm quản lý mẫu bệnh phẩm và bảo vệ người làm việc. Đồng thời bổ sung quy định về an ninh sinh học: Cơ sở xét nghiệm phải đáp ứng yêu cầu ; quản lý tác nhân sinh học, thiết bị, dữ liệu để ngăn chặn tiếp cận trái phép, thất thoát, lấy cắp, sử dụng sai mục đích hoặc phát tán. Bên cạnh đó quy định về vắc xin, sinh phẩm và tiêm chủng: Mọi người có quyền được sử dụng và bảo đảm công bằng trong tiếp cận vắc xin, sinh phẩm. Tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng chống dịch là tiêm chủng bắt buộc do ngân sách nhà nước bảo đảm. Giao Chính phủ quy định chi tiết.

Các Đại biểu Quốc hội tham dự tại hội trường

Các nội dung bổ sung mới so với quy định hiện hành bao gồm:

Phòng, chống bệnh không lây nhiễm: Quy định biện pháp phòng, chống yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm, dự phòng và quản lý điều trị tại cộng đồng. Giao Bộ trưởng Bộ Y tế quy định về đảm bảo dinh dưỡng, tăng cường thể lực....

Phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần: Quy định về yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm, biện pháp phòng ngừa, quyền và trách nhiệm. Giao Bộ trưởng Bộ Y tế quy định chi tiết.

Bảo đảm dinh dưỡng trong phòng bệnh: Quy định nguyên tắc thực hiện ; dinh dưỡng cho các nhóm đối tượng (phụ nữ có thai, bà mẹ cho con bú, trẻ dưới 24 tháng tuổi, trẻ em và dinh dưỡng học đường, người lao động, người cao tuổi). Giao Bộ trưởng Bộ Y tế hướng dẫn.

Các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh: Quy định về nghiên cứu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số ; chế độ đối với người làm công tác phòng, chống dịch; đào tạo nhân lực ; kinh phí và Quỹ Phòng bệnh.

Quỹ Phòng bệnh: Là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, do Thủ tướng Chính phủ thành lập. Nguồn hình thành: Ngân sách nhà nước hỗ trợ vốn điều lệ ; vốn điều lệ ban đầu từ toàn bộ kinh phí kết dư của Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá đến hết 30/6/2026 ; khoản đóng góp bắt buộc 2% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt của cơ sở sản xuất, nhập khẩu thuốc lá ; tài trợ, đóng góp tự nguyện ; viện trợ không hoàn lại ; các nguồn thu hợp pháp khác. Giao Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động, quản lý và sử dụng Quỹ.

Dự thảo Luật không có nội dung liên quan thủ tục hành chính. Các thủ tục hành chính hiện quy định tại các văn bản dưới luật. Việc rà soát, đơn giản hóa sẽ được thực hiện khi xây dựng các văn bản chi tiết. Dự thảo Luật không trực tiếp quy định nguyên tắc bình đẳng giới nhưng đã thể hiện nguyên tắc bình đẳng, không phân biệt đối xử. Việc lồng ghép đã được thực hiện nghiêm túc. Dự thảo Luật có lồng ghép chính sách dân tộc. Cụ thể: ưu tiên hỗ trợ chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ em dân tộc thiểu số, nghèo, cận nghèo, vùng khó khăn; yêu cầu thông tin truyền thông phải phù hợp với văn hóa, phong tục các dân tộc.

Các Đại biểu Quốc hội tham dự tại hội trường

Về Nội dung phân quyền, phân cấp: Dự thảo Luật phân định rõ thẩm quyền của Quốc hội, đồng thời giao Chính phủ, bộ, ngành quy định các vấn đề thực tiễn thường xuyên biến động để bảo đảm linh hoạt. Thể chế hóa việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thể hiện vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương. Chính quyền địa phương các cấp (tỉnh, xã) có trách nhiệm tổ chức, chỉ đạo, giám sát, đánh giá nguy cơ, cảnh báo và áp dụng biện pháp phòng bệnh. Khi có dịch, chính quyền địa phương có thẩm quyền huy động lực lượng, phương tiện để thực hiện cách ly, kiểm dịch, tiêm chủng, khử khuẩn.... Địa phương cũng chịu trách nhiệm bố trí kinh phí, huy động cộng đồng, phối hợp với cơ quan trung ương.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật có quy định cụ thể về ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số nhằm thúc đẩy lĩnh vực này. Đồng thời dự thảo Luật đảm bảo tương thích và phù hợp với các Công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra dự án Luật Phòng bệnh

Đề nghị tiếp tục rà soát, nghiên cứu thể chế hóa đầy đủ các quan điểm của Đảng về công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân

Trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra dự án Luật Phòng bệnh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban thống nhất về mục đích, quan điểm xây dựng luật; nội dung dự thảo Luật đã thể chế hóa chủ trương của Đảng về công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân; phù hợp với quy định của Hiến pháp, cơ bản bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế. Hồ sơ dự án Luật cơ bản bảo đảm theo quy định.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị: Tiếp tục rà soát, nghiên cứu thể chế hóa đầy đủ các quan điểm của Đảng về công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, nhất là các nội dung trong Nghị quyết số 72; nghiên cứu, bổ sung các quy định phù hợp về phòng, chống bệnh truyền nhiễm, các rối loạn sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng trong phòng bệnh tại dự thảo Luật để bảo đảm thực hiện được mục đích ban hành Luật và sự cân đối giữa 5 chính sách đã được quy phạm hóa trong dự thảo Luật.

Rà soát, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, nhất là Luật Bảo hiểm y tế, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Luật Bảo vệ sức khỏe nhân dân và các dự án luật có liên quan trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10; hoàn thiện các báo cáo thành phần, bổ sung đánh giá tác động chính sách, nhất là các nội dung liên quan đến nguồn kinh phí bảo đảm thực hiện các chính sách.

Đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định làm rõ đối tượng có nguy cơ cao mắc rối loạn sức khỏe tâm thần

Các Đại biểu Quốc hội tham gia tại Hội trường

Về phòng, chống bệnh không lây nhiễm (Điều 27, 28 và Điều 29): Ủy ban đề nghị tiếp tục nghiên cứu bổ sung đầy đủ các quy định theo giải pháp đã lựa chọn trong Báo cáo đánh giá tác động, trong đó nghiên cứu thể chế hóa các nội dung liên quan đến phòng, chống bệnh không lây nhiễm tại Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị. Ngoài ra, nghiên cứu bổ sung quy định về cơ chế bảo đảm thực hiện các nội dung về “tư vấn, theo dõi, phát hiện sớm, điều trị dự phòng cho người có nguy cơ cao mắc bệnh không lây nhiễm” tại Điều 29 để bảo đảm tính khả thi trong triển khai thực hiện.

Về phòng chống rối loạn sức khỏe tâm thần (Điều 30 và Điều 31): Đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định làm rõ đối tượng có nguy cơ cao mắc rối loạn sức khỏe tâm thần; các biện pháp phòng ngừa mắc rối loạn sức khỏe tâm thần và nguồn kinh phí thực hiện cho các hoạt động này. Ngoài ra, đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định liên quan đến sức khỏe tâm thần, phòng, chống rối loạn tâm thần đối với học sinh, sinh viên và người bị sang chấn tâm lý sau thiên tai, thảm họa.

Về dinh dưỡng trong phòng bệnh (Điều 32 và Điều 33): Đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định nhằm bảo đảm đầy đủ việc áp dụng nguyên tắc “dinh dưỡng trong phòng bệnh phải được thực hiện trong suốt vòng đời, theo từng lứa tuổi, từng đối tượng” đã được quy định tại khoản 1 Điều 32; cân nhắc bổ sung nguyên tắc việc thực hiện dinh dưỡng trong phòng bệnh chỉ quy định mang tính khuyến cáo sử dụng sản phẩm dinh dưỡng, không được bắt buộc sử dụng sản phẩm dinh dưỡng.

Các Đại biểu Quốc hội tham gia tại Hội trường

Cần quy định áp dụng cho tất cả các đối tượng là phụ nữ mang thai có nhu cầu cần phải bổ sung vi chất dinh dưỡng và trẻ em bị suy dinh dưỡng cấp tính và thấp còi, không phân biệt khu vực, vùng miền

Về chính sách dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai (tại điểm b khoản 1 Điều 33) và trẻ em bị suy dinh dưỡng cấp tính và thấp còi (tại điểm a khoản 2 Điều 33), đa số ý kiến Ủy ban cho rằng, cần quy định áp dụng cho tất cả các đối tượng là phụ nữ mang thai có nhu cầu cần phải bổ sung vi chất dinh dưỡng và trẻ em bị suy dinh dưỡng cấp tính và thấp còi, không phân biệt khu vực, vùng miền để bảo đảm chính sách nâng mức sinh, nâng cao chất lượng dân số và tính công bằng.

Về các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh (Chương V): Ủy ban thống nhất về sự cần thiết quy định Quỹ Phòng bệnh, trong đó có các quy định về nguồn hình thành quỹ. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị: Có cơ chế kiểm soát quỹ như “Định kỳ 02 năm một lần, Chính phủ báo cáo Quốc hội về kết quả hoạt động và việc quản lý sử dụng quỹ”; quy định rõ mục đích, nhiệm vụ cụ thể và nguyên tắc sử dụng Quỹ, đặc biệt là nhiệm vụ hỗ trợ hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá; không làm phát sinh thêm tổ chức mới trong quá trình thành lập Quỹ Phòng bệnh.

Có ý kiến đề nghị không bãi bỏ Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá mà chỉ nên sửa đổi, bổ sung tên gọi và nhiệm vụ của Quỹ quy định tại Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá để bảo đảm Quỹ được hoạt động hiệu quả hơn. Có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định khoản đóng góp bắt buộc đối với cơ sở sản xuất, nhập khẩu các hàng hóa có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe như rượu, bia, đồ uống có đường để bảo đảm công bằng giữa các hàng hóa gây hại đến sức khỏe./.

(Nguồn: chinhphu.vn)